Wspólny język

Istnieją trzy uniwersalne języki: film, muzyka i matematyka – przekonywał reżyser Frank Capra. Jeśli mu wierzyć, to z naszych obliczeń wynika, że w maju najłatwiej będzie się dogadać w Krakowie.

Raz jest wycofana, dyskretna, niemal nieobecna, innym razem głośna, gwałtowna, wręcz natarczywa. Czasami tylko podkreśla emocje, niekiedy bierze na siebie ciężar narracji. Już od dawna muzyka jest dla filmu równoprawnym partnerem, a reżyserzy i kompozytorzy dbają, żeby ich głosy zabrzmiały razem harmonijnie. 12. edycja Festiwalu Muzyki Filmowej w Krakowie (14-21 maja) zaprezentuje zbiór pomysłów na udany związek obrazu z dźwiękiem. Będzie kameralnie, akustycznie, nastrojowo, ale i orkiestrowo, donośnie, hucznie, a podczas gali finałowej – olśniewająco i wytwornie. Przygotujcie się na symfoniczne suity i chwytliwe piosenki. A to wszystko, jak zwykle w przypadku FMF, w towarzystwie znakomitych – zasłużonych czy dopiero zabiegających o uwagę – twórców oraz wiernej publiczności.

Ile sił w płucach

Tegoroczny FMF rozpoczniemy od pokazu siły muzyki chóralnej. Partie wokalne, które zazwyczaj stanowią tylko urozmaicenie ścieżki dźwiękowej, w czasie koncertu Cinema Chorale wejdą w pierwszoplanowe role. Chór Pro Musica Mundi pod dyrekcją Wiesława Delimata przedstawi kompozycje mistrzów: Ennia Morricone, Davida Langa, Patricka Doyle’a czy gościa specjalnego koncertu – Dona Davisa. 14 maja w kościele św. Katarzyny usłyszymy m.in. utwory z filmów Misja, Pan od muzyki i Śmierć w Wenecji.

Potężne chóralne brzmienie wypełni również Salę Audytoryjną im. Krzysztofa Pendereckiego w ICE Kraków. 15 maja usłyszymy pełną grozy ścieżkę stworzoną przez Wojciecha Kilara do filmu Dracula. Jesienią 1991 roku pianista myślał o zakończeniu przygody z filmem. Wtedy odebrał od Francisa Forda Coppoli telefon, który skłonił go do zmiany planów i zapoczątkował najbardziej spektakularny okres w jego karierze. Symultaniczny pokaz filmu amerykańskiego reżysera z muzyką polskiego kompozytora wykonywaną na żywo będzie światową premierą i zarazem pierwszą koprodukcją zaprzyjaźnionych festiwali – FMF i FIMUCITÉ. W programie Dracula Live in Concert Orkiestrą Akademii Beethovenowskiej i Chórem Polskiego Radia zadyryguje twórca ścieżki dźwiękowej do trylogii Matrix – Don Davis. Towarzysząca seansowi audiodeskrypcja umożliwi śledzenie akcji na ekranie również osobom niewidomym i niedowidzącym.

Klasycznie i świeżo

16 maja poczujemy splendor największych festiwali i imprez branży filmowej. Kolejny koncert cyklu Scoring4Polish Directors zostanie poprzedzony powitaniem gości na czerwonym dywanie. Bohaterem wieczoru będzie Krzysztof Zanussi. Z okazji 80. urodzin wybitnego reżysera w ICE Kraków usłyszymy kompozycje stworzone przez jego przyjaciela i wieloletniego współpracownika Wojciecha Kilara, a także utwory Michała Miodka i Sandra Ruscio. W programie pojawią się zarówno tematy z filmów starszych, jak i ostatnich obrazów Zanussiego – od Iluminacji (1972) aż po Eter (2018). W drugiej części koncertu przywołamy najciekawsze propozycje polskiej muzyki filmowej ostatniego sezonu. Kompozytorzy młodego pokolenia – Marcin Masecki, Antoni Komasa-Łazarkiewicz i Bartosz Chajdecki – zaprezentują utwory i suity z filmu Obywatel Jones oraz seriali Ziuk. Młody Piłsudski i Kruk. Szepty słychać po zmroku.

Młodzi dla młodszych

Dzień później przeniesiemy się do krainy baśniowej fantazji. W programie Koncert Disneya: Magia muzyki (17 maja) najmłodsi usłyszą ulubione piosenki z takich filmów, jak Vaiana, Coco czy Zaplątani, a starsi przypomną sobie utwory z Herkulesa, Pocahontas czy Króla Lwa. Na scenie Tauron Areny Kraków zagra FMF Youth Orchestra prowadzona przez Monikę Bachowską i Erika Ochsnera. Młodych polskich muzyków wesprą ich zagraniczni koledzy z Conservatorio Profesional de Música de Santa Cruz de Tenerife. W roli solistów wystąpią Natalia Nykiel, Michał Szpak, Kasia Łaska, Magda Wasylik i Marcin Jajkiewicz, a także gwiazdy programu telewizyjnego „The Voice of Kids”: Amelia Andryszczyk i Antek Scardina. Koncert w wersji instrumentalnej zostanie powtórzony 21 maja w Europejskim Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach.

Wieczorem magia bajkowego świata ustąpi miejsca prozie ponurej codzienności w kameralnym wykonaniu Birdman Live in Concert. Ścieżka dźwiękowa do obsypanego Oscarami filmu składa się z serii perkusyjnych improwizacji. Ich autor i gość specjalny tegorocznego FMF Antonio Sánchez, odtworzy je na żywo podczas projekcji filmu w ICE Kraków. Jego muzyka oddaje atmosferę i rytm filmu za pomocą palety perkusyjnych barw: od delikatności miotełek, poprzez niespokojne uderzenia w werbel, aż po metaliczne talerze. Podobnie jak Dracula, film Birdman prezentowany będzie z audiodeskrypcją.

Władca i złodziej

18 maja z wielką radością powitamy z powrotem w Krakowie twórcę muzyki do Dziewczyny z perłą, Grand Budapest Hotel, Kształtu wody czy Harry’ego Pottera i Insygniów Śmierci. Alexandre Desplat zasłynął powściągliwością w korzystaniu z potężnego brzmienia wielkich składów orkiestrowych, z którymi współpracuje. „Czujesz wielkość orkiestry, nawet jeśli nigdy nie słyszysz wszystkich instrumentów naraz” – tłumaczy francuski kompozytor. Władzę, którą dzierży nad dźwiękami, poczujemy w pełni podczas wieczoru zatytułowanego The Magic and Majesty of Alexandre Desplat. W ICE Kraków gość specjalny FMF poprowadzi orkiestrę Sinfonietta Cracovia przez swój nagrodzony dwoma Oscarami oraz Nagrodą Kilara repertuar.

„Kradnę z wszystkich produkcji, które znam, a widziałem ich mnóstwo, bo kiedyś pracowałem w wypożyczalni kaset wideo” – tak o swojej twórczości mówi reżyser, którego styl trudno pomylić z jakimkolwiek innym. Quentin Tarantino od swojego debiutu na początku lat 90. słynie z wybuchowej mieszanki: błyskotliwych dialogów, przerysowanej przemocy, wyrazistych postaci i charakterystycznego tła dźwiękowego. Muzyka do jego filmów rzadko powstaje na zamówienie – reżyser najczęściej zgrabnie dobiera ścieżki ze swojej obszernej kolekcji płyt. 18 maja za sprawą koncertu Dance2Cinema: Tarantino Unchained Sala Kameralna ICE Kraków przeistoczy się w scenę klubową. Potańczymy do przebojów znanych z Pulp Fiction, Kill Billa, Django czy Wściekłych psów wykonywanych przez hiszpańską formację Pop Culture Band oraz polskich solistów: Anię Karwan i Damiana Ukeje.

Frak i cekiny

Alexandre Desplat będzie bohaterem również niedzielnego popołudnia. 19 maja w historycznym wnętrzu Teatru im. Juliusza Słowackiego wystąpi Dominique Lemonnier z zespołem Traffic Quintet. Skrzypaczka, lepiej znana pod pseudonimem Solrey, spotkała Desplata podczas prac nad filmem Le souffleur i szybko stała się jego ulubioną solistką. Nie było to wyłącznie zawodowe zauroczenie – współpraca pary przerodziła się w romantyczny związek, który trwa do dziś. W 2015 roku Solrey nagrała płytę Traffic Quintet Plays Alexandre Desplat, która będzie podstawą repertuaru kameralnego koncertu z cyklu Cinematic Piano. W teatralnej sali usłyszymy motywy z takich filmów, jak Dziewczyna z perłą, Jak zostać królem, Autor widmo, Drzewo życia, Coco Chanel czy Strasznie głośno, niesamowicie blisko. Na flecie i instrumentach perkusyjnych zagra gościnnie sam kompozytor.

Wieczorem intymną atmosferę teatru zamienimy na przepych i splendor Tauron Areny Kraków. 12. edycję festiwalu pożegnamy w iście królewskim stylu. Podczas uroczystego programu FMF Gala: The Glamorous Show usłyszymy muzykę z produkcji: Moulin Rouge!, Wielki Gatsby, Romeo i Julia i To właśnie miłość wzbogaconą o show z udziałem tancerzy (reżyserią i oprawą choreograficzną zajmie się pochodzący z Teneryfy Santiago Bello), pełną rozmachu scenografię i drobiazgowo zaprojektowane efekty specjalne. Orkiestrę Akademii Beethovenowskiej i chór Pro Musica Mundi poprowadzi dyrygent Krzysztof Herdzin, natomiast aranżacje piosenek w nowych odsłonach oraz specjalnie utworzony na tę okazję zespół przygotuje Jan Stokłosa. W roli solistów rozbłysną gwiazdy polskiej sceny: Natasza Urbańska, Natalia Nykiel, Maria Sadowska, Barbara Kurdej-Szatan, Igor Walaszek i Jakub Wocial. Gościem specjalnym gali będzie laureat Złotego Globu – kompozytor i pianista Craig Armstrong, który osobiście wykona na żywo dwie ze swoich kompozycji.

Muzyka, film i zieleń

FMF to nie tylko uczta dla fanów kina i muzyki, ale również okazja do spotkania dla przedstawicieli branży. Ukłonem wobec wyróżniających się w środowisku twórców i instytucji są przyznawane rokrocznie wyróżnienia. Festiwal honoruje artystów Nagrodą Kilara – za całokształt twórczości – i FMF Young Talent Award, przyznawaną młodym kompozytorom w międzynarodowym konkursie. Tytuł Ambasadora FMF otrzymują natomiast osoby i instytucje wzmacniające rolę wydarzenia w międzynarodowym środowisku muzyczno-filmowym. W 2019 roku do tych laurów dołącza Polska Ścieżka Dźwiękowa Roku – nagroda za najlepszą autorską muzykę powstałą do rodzimego filmu, serialu lub animacji. „Ustanawiając nowe wyróżnienie, wierzymy, że będzie ono ważnym narzędziem budowania szacunku i uznania dla kompozytorów tworzących muzykę na potrzeby polskiej kinematografii” – podkreśla Robert Piaskowski, dyrektor artystyczny FMF. Gremium kilkudziesięciu krytyków, dziennikarzy muzycznych i filmowych nominowało dziesięć soundtracków – wśród nich znalazły się kompozycje do takich filmów i seriali, jak Kamerdyner, Kler, Rojst czy Kruk. Szepty słychać po zmroku. Zwycięzca konkursu otrzyma statuetkę oraz zaproszenie do koncertowego wykonania swojej muzyki podczas kolejnej edycji festiwalu.

Niezwykle istotnym elementem festiwalowej układanki będzie jak co roku Forum Audiowizualne. Centrum festiwalowe w Pałacu Krzysztofory powita najważniejsze osobistości branży. W serii paneli dyskusyjnych i warsztatów będziemy mogli dowiedzieć się więcej o współpracy między inżynierami dźwięku a kompozytorami, przenoszeniu ścieżki dźwiękowej z ekranu do sali koncertowej, roli festiwali w karierze kompozytorów czy miejscu chóru w filmie współczesnym. Ponadto dowiemy się, jak pisać o muzyce filmowej, jak ją promować, jak zabiegać o nagrody branżowe, a także zgłębimy szczegóły powstania Dracula Live in Concert oraz poznamy bliżej sylwetki najważniejszych bohaterów tegorocznego programu: Krzysztofa Zanussiego, Wojciecha Kilara, Andrzeja Wajdy, Alexandre’a Desplata i Craiga Armstronga czy twórców nominowanych do nagrody Polska Ścieżka Dźwiękowa Roku.

Jeśli potrzebujecie złapać oddech między koncertami i panelami, warto wybrać się na Powiśle, gdzie od 15 do 20 maja aktywnościami tętnić będzie miasteczko festiwalowe. Zielona strefa to znakomite miejsce, aby wyciszyć się podczas zajęć jogi, nauczyć się makramy, posłuchać muzyki akustycznej, potańczyć, obejrzeć film czy zwyczajnie siąść w cieniu drzew i smacznie zjeść. Najmłodsi uczestnicy festiwalu powinni zajrzeć 18 maja do ICE Kraków. Na program Dzień Dobry FMF (specjalnego wydania cyklu Dzień Dobry ICE Kraków) składają się liczne pokazy, warsztaty i zabawy (piszemy o nich szerzej na s. 42). Szczegóły wszystkich wydarzeń towarzyszących znajdziecie na stronie internetowej festiwalu.

Z trzech uniwersalnych języków – filmu, muzyki i matematyki – Frank Capra wybrał dla siebie ten pierwszy. Jak tłumaczył reżyser, twórca ma w takim przypadku niezwykłą władzę: może przemawiać do milionów ludzi przez dwie godziny w ciemnym pomieszczeniu. My na szczęście nie musimy się ograniczać. Jeśli do filmu dodamy muzykę, otrzymamy FMF – siłę, której trudno się oprzeć! (Bartosz Suchecki, „Karnet”)