Początek obecności

Kiedy Izraelici wędrowali przez pustynię do swojej Ziemi Obiecanej, przez czterdzieści lat mieszkali w namiotach. Festiwal Kultury Żydowskiej stawia w tym roku na Kazimierzu Namiot Spotkań, aby przypomnieć o prawie siedemsetletniej obecności Żydów na tym skrawku polskiej ziemi.

Od zarania dziejów namiot – ten „dom ruchomy z wielbłądziej skóry” – nieodłącznie związany był z egzystencją człowieka. Postawienie namiotu oznacza symboliczny początek obecności na danej ziemi. Nie bez powodu tematem przewodnim 29. Festiwalu Kultury Żydowskiej (21-30 czerwca) jest jeden z czterech żywiołów, czyli ziemia: Eretz Israel, Ziemia Obiecana. „W tym roku stawiamy namiot na ziemi Kazimierza, na której przez wieki rozkwitała aszkenazyjska cywilizacja. Historia ziemi uczy nas i zmusza, by żyć odpowiedzialnie. Podczas tegorocznej edycji będziemy szukać odpowiedzi, co zrobić, by uchronić naszą tożsamość nierozerwalnie związaną z ziemią, pamiętając o tym, że człowiekowi nic nie jest dane raz na zawsze” – mówi założyciel i dyrektor festiwalu Janusz Makuch.

Namiot Spotkań

Sercem festiwalu będzie namiot rozpięty na placu na placu u zbiegu ulic Wąskiej i Józefa – miejsce koncertów, spotkań, wykładów i warsztatów. Będzie tam również działać pobliska kawiarnia Cheder – a wszystko po to, by spotkać się, porozmawiać i spędzić razem czas.

Spośród festiwalowych wydarzeń na uwagę zasługuje pasmo literackie przygotowywane wspólnie z Krakowskim Biurem Festiwalowym. Spotkamy się m.in. Zośką Papużanką, Witem Szostakiem czy Moniką Sznajderman.

Podczas serii wykładów Tova Dickstein opowie o symbolice potraw biblijnych, rabin Boaz Pash pochyli się nad postacią Żyda Wiecznego Tułacza, Yossi Klein Halevi odpowie na pytanie, jak Polska zmieniła jego życie, a profesor Deborah Lipstadt rozważy istotę antysemityzmu.

W ramach serii prezentacji Makom/Ziemia pojęcie to interpretować będzie pięciu artystów z Polski i Izraela, a całość wydarzenia poprowadzi Itay Mautner – jeden z najwybitniejszych przedstawicieli współczesnej kultury izraelskiej. Meydad Eliyahu – dyrektor artystyczny ubiegłorocznego projektu Sambation – i artystka Anat Bosak przygotowali wspólnie serię działań artystycznych, instalacji i happeningów.

Tradycyjnie nie zabraknie warsztatów muzyki klezmerskiej i śpiewu jidysz, zajęć w ramach Pracowni Seniora oraz spacerów po Kazimierzu i dawnym getcie.

Muzyczny archipelag

Znakiem firmowym Festiwalu Kultury Żydowskiej jest rzecz jasna muzyka – różnorodna i zaskakująca, która doskonale opisuje bogactwo współczesnej kultury żydowskiej i zaspokaja wszelakie gusta.

Na dobry początek w festiwalowym namiocie wystąpi Abrão – brazylijski muzyk urodzony w rodzinie żydowskiej (21 czerwca), który zaprezentuje intrygujący latynoski materiał ze swojej pierwszej solowej płyty. Tego samego wieczoru na Barce ekipa izraelskich DJ-ów – Adi Boutrous, Yoav Saar, David Rachmani, Shiwa Biwa – zabierze nas na zgoła inny muzyczny archipelag… Z kolei Mała Orkiestra Dancingowa pod dyrekcją Noama Zylberberga zrekonstruuje dla nas dźwięki ukryte pod szumem starej płyty (22 czerwca). Niedziela 23 czerwca upłynie pod znakiem muzyki klasycznej, którą zaprezentuje Airis Quartet, oraz koncertu kantorów w synagodze Tempel.

24 czerwca w Hevre Emmanuel Witzthum zaprezentuje wyjątkowy, pełen nostalgii projekt muzyczny Songs of Love and Loss, w którym polsko-niemiecki oktet smyczkowy doskonale współgra z brzmieniem elektronicznych sampli i tworzonymi na żywo wizualizacjami. Dzień później w synagodze Tempel usłyszymy „ostatniego klezmera Mołdawii” i wirtuoza akordeonu Emila Kroitora z towarzyszeniem muzyków z The Trance-Moldavian Express. W tym samym miejscu 26 czerwca wystąpi Raymonde – diwa żydowskiej muzyki marokańskiej. Z kolei 27 czerwca usłyszymy oryginalną muzykę łączącą północnoafrykańską i bliskowschodnią tradycję żydowskiej poezji liturgicznej i muzyki synagogalnej w wykonaniu The Piyut Ensemble. W piątek 28 czerwca Michael Winograd & The Honorable Mentshn w programie Kosher Style przypomną publiczności klasyczną muzykę klezmerską. Serię koncertów w synagodze Tempel zwieńczy wieczór w hołdzie zmarłemu niedawno Leopoldowi Kozłowskiemu. To pierwsza edycja Festiwalu Kultury Żydowskiej, która odbędzie się bez udziału „ostatniego klezmera Galicji”.

26 czerwca w Alchemii wystąpi Uzi Navon, którego występ nawiąże do twórczości polsko-żydowskiego zespołu bigbitowego Śliwki, którego rosnącą popularność zatrzymał rok ’68 i przymusowa emigracja.

Wyjątkowym wydarzeniem 29. edycji będzie światowa premiera projektu The Name’s Bajgelman, w którym Ola Bilińska odda hołd umuzykalnionej rodzinie Bajgelmanów żyjących w przedwojennej Łodzi (27 czerwca, Żydowskie Muzeum Galicja).

Podczas imprezy zamknięcia (30 czerwca) w festiwalowym namiocie wystąpią krakowscy DJ-e MLDVA & Çınar Timur, których setlista będzie inspirowana twórczością gigantów popularnej muzyki tureckiej, takim jak Barış Manço, Özdemir Erdoğan czy Selda Bağcan.

Kulminacją festiwalowego programu będzie Szalom na Szerokiej (29 czerwca). Obok wielu gwiazd muzyki żydowskiej z całego świata wystąpią Mała Orkiestra Dancingowa i Sinfonietta Cracovia.

***

„Otwieramy nasz Namiot dla wszystkich, którzy będąc owocem Ziemi, są zarazem częścią naszego wspólnego, polsko-żydowskiego wszechświata” – zapowiada Janusz Makuch. B’ruhim Haba’im – Błogosławiony bądź, który przychodzisz!

(Justyna Skalska, miesięcznik „Karnet”)