Jesteśmy w miejscu znanym, bo przed krakowskim Hotelem Grand. Gdzieś tu, przy ulicy Sławkowskiej 7, w latach 1555-1605 znajdowała się drukarnia Matysa Wierzbięty, jak wtedy pisano. Typograf kalwiński, choć drukowali u niego i katolicy, być może zachęceni bardzo wysokim poziomem edytorstwa i doskonałymi drzeworytami. Być może na opinię Wirzbięty wpływała też współpraca ze sławnym Rejem. Tak głęboka, że wielu badaczy uważa poetę za współzałożyciela oficyny. Wydanie jego Postylli w 1557 roku uważamy za początek realnej działalności. Edycja to wspaniała, 83 drzeworyty, piękny sygnet drukarski. To dzieło Reja oczywiście wznawiano, a w 1568 roku ukazują się Źwierciadło – Żywot człowieka poczciwego – Apophtegmata z dodatkiem Żywot i sprawy Mikołaja Reja.

Wirzbięta drukuje też inne świetne dzieła, jak: Dworzanin polski Łukasza Górnickiego, Szachy, Czego chcesz od nas, Panie Jana Kochanowskiego, Janicjusza i Petrycego. Oprócz literatury pięknej wydaje naturalnie pozycje religijne, często polemiczne, np. Obronę Postylli Grzegorza z Żarnowca, nazywanego kalwińskim Skargą, a także wiele innych, jak Traktat albo krótkie okazanie o wierze wydane po 1580 roku. Poza tekstami o kontekście religijnym mamy inne edycje wybitne, jak Aleksandra Gwaginina (Macieja Stryjkowskiego) Sarmatiae Europeae descriptio (Kronika Sarmacji europejskiej) z roku 1578, jak również literaturę antyczną, jak tłumaczenie Agryppy O ślachetności a zacności płci niewieściej, czy pierwszy podręcznik gramatyki polskiej Stojeńskiego i popularny poradnik Gospodarstwo dla młodych a nowotnych gospodarzow.

Uzależniony od królewskiej opieki i przywilejów Wirzbięta boryka się z wieloma problemami, szczególnie w kontekście zmian w stosunku do protestantów, zwłaszcza po śmierci Batorego w 1586 roku. Trzeba przypomnieć także wspominane, a typowe w czasach jeszcze elekcji Walezego i później panowania Batorego druki ulotne z oficyny Wirzbięty, jak Pieśń nowa o Gdańsku w roku 1577. W sumie wydaje około 180 tytułów, jednak pod koniec działalności (głównie chyba na skutek narastających problemów religijnych – działanie indeksu ksiąg zakazanych i podobnych) wydaje literaturę bezpieczniejszą, popularną, jak antyczne powiastki Andrzeja Dębowskiego Sąd o zbroję Achillową i podobne. Nie zmienia to naszej opinii o wyjątkowo wysokim poziomie edytorskim Wirzbięty.

--------------------------

Fot. 13.1. Aleksander Gwagnin, Sarmatiae Evropeae descriptio, druk Maciej Wirzbięta, ok. 1578, źródło: Biblioteka Narodowa, Polona

Fot. 13.2-4. Jan Kochanowski, Szachy, druk Maciej Wirzbięta, ok. 1574, źródło: Biblioteka Narodowa, Polona

Fot. 13.5. Mikołaj Rej, Zwyerciadło, druk Maciej Wirzbięta, ok. 1568, źródło: Biblioteka Narodowa, Polona