Fabryka Emalia Oskara Schindlera

ul. Lipowa 4

Wielka historia II wojny światowej krzyżuje się tu z życiem codziennym, życie prywatne – z tragedią, która dotknęła cały świat.

Fabryka przy ulicy Lipowej 4 zaczęła działalność dwa lata przed wojną. Jesienią 1939 roku, gdy odebrano ją trzem żydowskim właścicielom, trafiła w ręce sudeckiego Niemca Oskara Schindlera (1908-1974), członka NSDAP i najprawdopodobniej współpracownika Abwehry. Dzięki rozległym koneksjom zdobył dla swojej Deutsche Emailwarenfabrik, zwanej potocznie Emalią, liczne zamówienia – zarówno cywilne (garnki, łyżki itp.), jak i wojskowe (np. menażki, a później także łuski do pocisków) – które przynosiły mu spory dochód.

Schindler zatrudniał Żydów, początkowo ze względów ekonomicznych – byli darmową siłą roboczą. Prawdopodobnie powstanie getta i brutalne akcje deportacyjne uświadomiły mu, że jako dyrektor dobrze prosperującej fabryki ma szansę, by tym ludziom pomóc – wydawane żydowskim pracownikom kenkarty chroniły ich przed wysiedleniami i wywózkami do obozów.

Po likwidacji getta (marzec 1943 r.) dzięki swoim kontaktom i łapówkom Schindler uzyskał zgodę na utworzenie na terenie fabryki podobozu obozu pracy w Płaszowie. Jego pracownicy zamieszkali w wybudowanych przy fabryce barakach, z dala od sadystycznego komendanta obozu Amona Goetha i jego strażników. Fabryka stała się bezpiecznym schronieniem dla ok. 1000 ludzi, także starszych, chorych i dzieci, gdzie warunki sanitarne i racje żywnościowe były znacznie lepsze niż w obozie.

Gdy w obliczu przegranej wojny hitlerowcy zaczęli szykować się do ewakuacji, podobóz w Emalii zlikwidowano. Wtedy Schindler uruchomił fabrykę amunicji w Brünnlitz (Czechy) i tam zatrudnił „swoich” Żydów. W ten sposób uratował życie ok. 1100 osób.

Wojenna historia fabryki i jej ówczesnego właściciela Oskara Schindlera oraz losy uratowanych przez niego żydowskich pracowników, więźniów podkrakowskiego obozu pracy Plaszow, są znane na świecie za sprawą filmu Stevena Spielberga Lista Schindlera z 1993 roku. Dziś w budynku administracyjnym dawnej fabryki naczyń emaliowanych mieści się oddział Muzeum Krakowa – chętnie odwiedzany przez turystów z różnych krajów, pragnących zobaczyć miejsce, w którym dzięki Oskarowi Schindlerowi ocalenie znalazło ponad tysiąc osób. Na prezentowanej tu stałej wystawie postać niemieckiego przedsiębiorcy, „sprawiedliwego wśród narodów świata”, oraz losy uratowanych przez niego krakowskich Żydów przedstawione są jako część skomplikowanej historii miasta w czasie hitlerowskiej okupacji w latach 1939-1945. Wielka historia II wojny światowej krzyżuje się tu z życiem codziennym, prywatne historie – z tragedią, która dotknęła cały świat.

Wstęp na wystawę zalecany jest dla osób w wieku od 14 lat. W Fabryce Schindlera odbywają się także wystawy czasowe, pokazy filmów i inne wydarzenia. Zalecana jest rezerwacja: www.bilety.mhk.pl. Fabryka Schindlera jest częścią muzealnej Trasy Pamięci (Ulica Pomorska, Apteka Pod Orłem, Fabryka Schindlera). W 1. wtorek miesiąca nieczynne.

Bilety: normalny 32 zł, ulgowy 28 zł, rodzinny 64 zł, wstęp wolny w poniedziałki (obowiązują wejściówki)
www.bilety.mhk.pl

Na terenie dawnej fabryki Oskara Schindlera znajduje się także MOCAK Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie.